Upadłość konsumencka dostępna dla większej liczby dłużników

Po zmianie ustawy Prawo upadłościowe (dalej: PU), która weszła w życie 24 marca 2020 r., zdecydowanie więcej osób ma szanse skorzystać z procedury oddłużeniowej przewidzianej dla konsumentów. Wynika to przede wszystkim z faktu, że uchylono przepis art.4914 PU, który przewidywał przesłanki negatywne ogłoszenia upadłości.Najczęstszą przyczyną oddalania wniosków o upadłość składanych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej przed zmianą stanu prawnego była przesłanka przyczynienia się dłużnika do powstania stanu niewypłacalności. Dłużnik nie mógł liczyć na uwzględnienie wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień wskutek co najmniej rażącego niedbalstwa. W praktyce zamykało to drogę do oddłużenia zdecydowanej większości zainteresowanych, przede wszystkim osobom, które wpadły w tzw. spiralę kredytową, czyli zaciągały kolejne pożyczki lub kredyty na sfinansowanie swoich wcześniejszych zobowiązań.

Obecnie przed ogłoszeniem upadłości tego rodzaju okoliczności nie są przedmiotem zainteresowania sądu. W zasadzie jedyną przesłanką uwzględnienia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest dziś niewypłacalność dłużnika, tj. stan, w którym nie reguluje on co najmniej jednego ze swoich długów, co do którego upłynął już termin zapłaty (czyli stał się on wymagalny). Dodatkowo w odniesieniu do osób fizycznych obowiązuje domniemanie niewypłacalności, jeżeli nie regulują one swoich wymagalnych zobowiązań przez okres przekraczający 3 miesiące (por. art. 11 ust. 1a PU).

Aby ogłosić upadłość jako osoba fizyczna, przede wszystkim należy rzetelnie i zgodnie z prawdą wypełnić wniosek o ogłoszenie upadłości, czyli wymienić wszystkie swoje zobowiązania oraz wskazać cały posiadany majątek. Nowy wzór wniosku można znaleźć tutaj. Opłata sądowa od wniosku o głoszenie upadłości wynosi 30 zł.

Jeżeli w toku postępowania upadłościowego wyjdzie na jaw, że jakiekolwiek dane wskazane we wniosku były niezgodne z prawdą lub że jakieś okoliczności zostały pominięte, sąd umorzy postępowanie.Podobnie sąd postąpi, jeżeli dłużnik nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków.

Nie jest jednak tak, że samo wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości (które po 24 marca 2020 r. dużo łatwiej uzyskać) oznacza, że uda się uzyskać umorzenie zobowiązań. Na późniejszym etapie postępowania sąd może bowiem wydać postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli:

1) upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
2) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Łatwo zauważyć, że są to przesłanki znacznie węższe od obowiązujących poprzednio przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości. Przede wszystkim trzeba wykazać celowe działanie upadłego, tak w zakresie zwiększania niewypłacalności i doprowadzenia do niej, jak i nieregulowania wymagalnych zobowiązań.

Jeżeli upadły nie działał celowo i nie trwonił majątku, sąd nadal może wydać postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, stwierdza w nim  jedynie, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Ma to wpływ na okres obowiązywania planu spłaty wierzycieli, który w takiej sytuacji może wynosić od 36 do 84 miesięcy.

Upadły, który nie doprowadził do swojej niewypłacalności (powstała ona na skutek okoliczności od niego niezależnych, takich jak np. nagła choroba czy likwidacja zakładu pracy), spłaca natomiast wierzycieli maksymalnie przez 3 lata.

Warto też zwrócić uwagę, że w stosunku do upadłego, którego sytuacja osobista trwale nie pozwala na dokonywanie jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli, sąd może wydać postanowienie o umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty.

Jeżeli niezdolność do spłat nie ma charakteru trwałego, sąd może wydać postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty – jest to opcja wcześniej nieprzewidywana przepisami PU. Postanowienie to może zostać uchylone w okresie 5 lat po jego uprawomocnieniu się na wniosek upadłego lub jego wierzyciela, jeżeli sąd ustali, że upadły stał się zdolny do dokonywania spłat.Przez 5 lat upadły nie może dokonywać czynności prawnych, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. Musi też składać sądowi coroczne sprawozdanie o swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jak również swoje możliwości zarobkowe, wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.

Warto pamiętać, że nawet po zakończeniu postępowania upadłościowego nie podlegają umorzeniu: zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Upadłość konsumencka stanowi zatem aktualnie bardziej niż kiedykolwiek dostępną szansę na wyjście z zadłużenia, ma to jednak swoją cenę – po ogłoszeniu upadłości należy wydać syndykowi cały swój majątek, który staje się masą upadłości i jest następnie spieniężany na pokrycie kosztów postępowania oraz stosunkowe zaspokojenie roszczeń wszystkich uczestniczących w postępowaniu wierzycieli. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.

Nie wchodzą do masy upadłości jedynie: mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów KPC, wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu; kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom; środki pieniężne znajdujące się na rachunku będącym przedmiotem blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego w rozumieniu art. 119zg pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, na której utrzymaniu nie pozostają inne osoby, do masy upadłości nie wchodzi także część dochodu upadłego, która łącznie z dochodami wyłączonymi z masy upadłości odpowiada kwocie stanowiącej 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (aktualnie ta kwota to 701 zł)
W przypadku ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, na której utrzymaniu pozostają inne osoby, do masy upadłości nie wchodzi także część dochodu upadłego, która łącznie z dochodami wyłączonymi z masy upadłości odpowiada iloczynowi liczby osób pozostających na utrzymaniu upadłego oraz upadłego i 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (aktualnie ta kwota to 528 zł).

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *